ВАРИКОЦЕЛЕ ВА ЭРКАКЛАР БЕПУШТЛИГИ

ВАРИКОЦЕЛЕ ВА ЭРКАКЛАР БЕПУШТЛИГИ

Мояклар уруғ тизимчаси веналарини варикоз кенгайиши катта муаммо хисобланмайди ва у билан бир умр яшаш мумкин. Аммо бу касалликнинг асорати – эркаклар бепушлиги хисобланади.

Варикоцеле — эркакларда энг кўп учрайдиган касалликларнинг бири бўлиб, 10-15% эркакларда фоизида учрайди. Врачларга бирламчи бепуштлик бўйича мурожаат қилган эркакларнинг 40 фоизида варикоцеленинг турли даражалари аниқланади. Қолаверса 80 фоиз эркакларнинг иккиламчи (аввал аёллари хомиладор бўлиб, кейинча бўлмаётган) бепуштлиги нинг сабаби хам айнан варикоцеле хисобланади.

Умумий бепуштликнинг 30-40 фоизида – эркаклар, 20 фоизида аралаш (хам эркак хам аёл) айбдор бўлгани сабабли хар иккала оила аъзосини текшириш талаб этилади. Бепуштлик деганда хеч қандай контрацепция воситаларини ишлатмаган холатда бир йил давомидаги мунтазам жинсий хаёт кечирганда хомиладорлик бўла олмаслик хисобланади.    

Патогенези

Варикоцеле билан хасталанган эркакларда бепуштлик қуйидагича ривожланади. Ёрғоқ аъзоларидан веноз қон юракка қараб юради. Бунда қон пастдан юқорига қараб, ернинг тортишиш кучига қарши харакатланади. Нормада қоннинг ортга қараб оқишига қарши веноз қон томирнинг махсус клапанлари тўсқинлик қилади. Веналарнинг кенгайиши натижасида бу клапанларнинг ишлаш механизми бузилиб, қон «маяниксимон» харакат қила бошлайди.


Натижада уруғдонларнинг умумий қон билан таъминланиши бузилади. Уруғдон атрофидаги веноз тўр катталашиб, уруғдонни ўраб олади. Бундай катталашган вена қон томирларидан хосил бўлган «қонли ёстиқча» уруғдонни етарли даражада «совумаслигига» сабаб бўлади.


Сперматозоидларнинг нормал ажралиши учун эса уруғдондаги харорат 32,5° ва 34,5°С оралиғида бўлиши керак. Буларнинг бариси варикоцеледа сперматогенезни тўхташи билан характерланади.
Ундан ташқари уруғдон тўқимасининг варикоцеледаги ўзгаришлари хусусиятига кўра асептик иммун яллиғланиш ривожланиб, сперматозоидлар хосил бўлишини янада тормозланади. Шу сабабли варикоцелега эркаклар бепуштлигининг асосий сабабчиси сифатида қаралади.

Қандай намоён бўлади?
Беморлар врачга айнан бепуштлик бўйича мурожаат қилганда варикоцеле аниқланади.

Диагностика
Бепуштликни ташхислаш учун эякулятни тахлил қилиш керак. Варикоцеле аниқланган 65-75% эркакларда сперматозоидлар миқдорининг камайиши, уларнинг харакатчанлигини камайиши кузатилади.  

Даволаш
Варикоцеле натижасида келиб чиққан эркаклар бепуштлигини даволашда уни келтириб чиқарувчи сабабни йўқотиш талаб этилади. Касалликнинг даражасига қараб жаррохлик усули танланади.
Одатда омадли кечган ташрихдан сўнг 31-90% эркакларда сперматогенез тикланади, сперманинг сифати яхшиланди. Чет эл тадқиқотчиларининг 986 та пациентни текшириш натижаларига кўра ташрихдан сўнг эркакларнинг 70 фоизиди – сперма сифатини яхшиланиши, 53 фоизида – аёлларида хомиладорликни ривожланиши кузатилган.


© www.gepamed.uz