БЕХТЕРЕВ КАСАЛЛИГИ НИМА?

БЕХТЕРЕВ КАСАЛЛИГИ НИМА?

Бехтерев касаллиги, шунингдек, анкилоз спондилоартрит деб аталиб, бўғим ва умуртқаларнинг хроник касаллиги хисобланади. Бу касаллик тизимли бўлиб, инсоннинг бутун харакат-таянч тизимини, шунингдек, ички аъзолар ва тўқималарни хам зарарлайди. Бехтерев касаллигида исталган бўғимлар – хам майда, хам йирик бўғимлар, хам умуртқа поғонаси шикастланади.

Бехтерев касаллиги билан асосан эркаклар касалланади. Эркакларда аёлларга нисбатан 5 марта кўп учрайди ва оғир кечади. Касаллик 15-30 ёшдаги эркакларда кўп учрайди.   

Бехтеров касаллиги нима сабабан пайдо бўлади

Бехтерев касаллиги аутоиммун касаллик хисобланади. Яъни у иммун тизимидаги бузилишлар натижасида организм бўғим тўқимасини ёт тўқима сифатида қабул қилиб, унга қарши курашиши натижасида ривожланади. Бехтерев касаллигини ривожланишида генетик омил мухим ўрин тутади. Қонида HLA-B27 аантигенини ташувчи инсонларда анкилоз спондилоартрит билан касалланиш хавфи юқори бўлади. Доимо хаётдан норози бўлиб юрувчи, бунинг сабаби ён атрофдагилар деб билувчи ва ўзига ўзи ачинувчи инсонлар бу касалликка чалинишга мойил бўлади.
Бехтерев касаллигини ривожлантирувчи механизмларга турли шамоллашлар, шикастланишлар, сийдик таносил тизимидаги инфекциялар ва кучли стресс киради.     

Бехтерев касаллиги қандай намоён бўлади
Касалликнинг эрта босқичида Бехтерев касаллиги бўйин ёки бел остеохондрозига ўхшаб кечади: умуртқа поғонасининг ушбу сохалардаги енгил оғриқлар, оғриқнинг белдан оёқларга, бўйиндан қўлларга узатилиши кузатилади. Оғриқлар тинчлангандан кейин кучайиб, енгил жисмоний машқлардан кейин камаяди. Бехтерев касаллиги учун кечқурунга бориб оғриқ ва бел уюшишини (қотиб қолишини) кучайиши, соат 3-5 ларда оғриқни чўққига чиқиши хос. Кундузи оғриқ камайиб, бел қотиши енгиллашади. Шу белгилари билан Бехтерев касаллиги остеохондроздан фарқ қилади.      

Касаллик 40% беморларда фақат умуртқа поғонасини яллиғланиши билан кечади. 50% беморларда эса умуртқа поғонасини зарарланишига тизза, болдир-товон, чаноқ-сон ва елка бўғимлари қўшилади (ризомиелик шакли). Айрим холларда яллиғланиш кўл ва оёқ кафти (товон) майда бўғимларида кузатилади (скандинавия шакли).  

Бехтерев касалигини характерли белгиси бўлиб, умурқа поғонасини кучайиб борувчи суякланиши хисобланади. Аввал умуртқанинг физиологик эгрилиги йўқолади, кейин умуртқа эгилувчанлиги камаяди. Вақт ўтиб умуртқа деярли қотиб «ёғочга» айланади. Беморни харакат қилиши қийинлашади. Кўкрак қафаси харакатчанлиги хам камайиб, нафас олиш қийинлашади. Бу кейинча бронхит ва пневмония ривожланишшига олиб келиши мумкин.  

Оғриқ бутун умуртқани эгаллаб, касаллик шаклига кўра тегишли бўғимларга тарқалади. Беморда характерли поза – «тиланчи» холати шаклланади: танаси олдинга эгилади, боши пастга қарайди, оёқлари тиззасида букилган холатга ўтади.

Бехтерев касаллигида бир қатор ички аъзолар хам зарарланади: юрак-клапанлари етишмовчилиги, туберкулёз, асаб тизими бузилишлари, буйрак етишмовчилиги, сийдик айратишнинг бузилиши, остеопороз, ичак муаммолари, кўзнинг рангдор пардаси яллиғланиши ва хаказолар.  

Аёлларда Бехтеров касаллиги кечиши
Айтиб ўтилганидек, касаллик аёлларда анча енгил кечади, умуртқа деформацияси кам ифодаланади, суякланиш фақат бел-умуртқа кисмида кузатилади. Яллиғланиш елка ва чаноқ сон бўғимида кузатилади холос. Аёлларда касаллик секин ривожланиб, ички аъзолар кам зарарланади, ремиссия узоқ давом этади.

Бехтеров касаллиги қандай даволанади
Касаллик комплекс даволанади. Ностероид яллиғланишга қарши препаратлар, ферментлар микробга қарши ва гормонал дорилар қўлланади. Ремиссия даврида криотерапия, магнитотерапия, енгил массаж, гирудотерапия, иссиқлик терапиялари ўтказилади. Махсус оқсилли диета, даволовчи гимнастика ва санатор-курорт даво тавсия этилади.
 
Бехтерев касаллиги прогнози
Бехтерев касаллигидан тўлиқ тузалиш имкони йўқ. Энг яхши прогноз – касалликни кучайишини тўхтатиш, ремиссия даврларини узайтиришга эришиш.
Агар касалликни 1-2 босқичларида тўхтатишга эришилса ва шу холатда 30 йил мобайнида ушлаб турилса, кейинча унинг кучайиши эхтимоли даргумон хисобланади.
 
Анкилоз спондилоартрит билан оғриган беморларга оғир жисмоний машқлар, эгилиш ва чўккалаб ўтириш мумкин эмас. Уларга ақлий мехнат тавсия этилади.
 
www.gepamed.uz