ГЕПАТИТ С ҚАНЧАЛИК ХАВФЛИ? У ҚАНДАЙ ТАРҚАЛАДИ?

ГЕПАТИТ С ҚАНЧАЛИК ХАВФЛИ?  У ҚАНДАЙ ТАРҚАЛАДИ?

ГЕПАТИТ С – инфекцион касаллик бўлиб, асосан жигарнинг зарарланиши билан кечади. Гепатит С билан зарарланган беморларнинг 50-80 фоизида касаллик хроник тусга ўтиб, кейинчалик жигар циррози ёки (ва) жигар раки шаклланиши мумкин.

Гепатит С узоқ йиллар давомида хеч қандай симптомларсиз кечиб, тасодифан тиббий кўриклар пайтида аниқланиши мумкин. Бунгача эса «бемор» бир қанча инсонларга С вирусини юқтиришга улгуриши мумкин. Гепатит С билан зарарланишни олдини олиш учун унинг юқиш йўлларини билиш мухим хисобланади. Гепатит С вируси инсонга уч хил йўл орқали юқади: парентерал, жинсий ва вертикал.
1.    Парентерал усул – бу гепатит С ташувчи бемордан ностерил (шприц, стоматологик, гинекологик ва маникюр) анжомлари орқали юқиши бўлиб, ушбу буюмларни дезинфекциялаш ва бир неча босқичда стерилизациялаш орқали юқишни олдини олиш мумкин.
2.    Жинсий йўл – бу усулда вирус худди венерик касалликлар, ВИЧ ва гепатит вируси каби юқиши мумкин.
3.    Вертикал усул – бу усул орқали юқиш хомиладор аёлни ўткир С вирусли гепатит билан зарарланганда ёки хроник гепатит С касаллиги хомиладорлик даврида кўзиганда кузатилади.


Гепатит С ни тузатса бўладими?



Гепатит С ни диагностика қилиш ва даволаш тўлалигича ўрганилмаган – «ёш» муаммо хисобланишига қарамасдан унга қарши кураш бўйича бир қатор жиддий қадамлар қилиб улгурилди.
Кўп холларда гепатит С ни даволаш орқали узоқ ремиссия, яъни нофаол даврга ўтказиб, асоратларнинг олдини олиш мумкин. Ўткир гепатитни даволаш орқали эса 15-20% холатларда тўлиқ тузатиб юбориш имкони бор.

Гепатит С да қандай пархез қилиш керак?



Гепатит С да буюрлиадиган пархез бошқа вирусли гепатитдаги пархез каби бўлиб, касалликнинг шакли (сариқли/сариқсиз), оғирлик даражаси (енгил, ўртача оғир, оғир) га боғлиқ.
Асосий принциплар:
Овқат калорияси 3200-3500ккал, 5-6 махал бўлиб-бўлиб овқатланиш керак, овқат қайнатилган, қиймаланган ёки қирғичдан ўтказилган бўлиши керак.
Туз миқдори -10г, шишлар пайдо бўлса 4-5г гача пасайтирилади ёки умуман воз кечилади.
Суткалик суюқлик миқдори 1,5-2 литр.  в сутки.
Рационда оқсил миқдори етарли бўлсин (100-120 г/сут, улардан 50% дан ортиғи хайвон ёғи).
Ўсимлик табиатли ёғлар миқдори қабзиятда – кўпайтирилади, ич кетишида – пасайтирилади.
Углеводлар миқдори физиологик нормадан ортмаслиги керак (450г/сут, улардан қанд 70 грамдан ортмасин).
Касалликнинг ўткир даврида алкогол, ёғли, ўткир, аччиқ, дудланган, консерваланган махсуотлар истеъмол қилиш мумкин эмас.
Овқатлар қайнатилган, буғда пиширилган ёки духовкада тобланган бўлиши керак. Сут махсулотлари, творог, унли махсулотлар, асал, ширин чой, мева ва сабзавот шарбатлари, узум ва тарвуз тавсия этилади. Минерал сувлардан "Боржоми", "Ессентуки-4" мумкин.

Қандай анализлар асосида гепатит С ташхиси қўйилади?



Вирусли гепатит С ташхисини қўйиш учун қуйидаги тахлиллар ва инструментал текшириш хулосалари керак бўлади:
•    Қоннинг биохимик тахлили (АлАт, АсаТ, Билирубин);
•    ИФА диагностика: Гепатит С вирусига антитаначаларни (анти HCV) аниқаш;
•    ПЦР диагностика: PCR HCV
•    Ультратовушли текшириш;
•    Жигар биопсияси ёки эластометрия.

Гепатит С билан касалланган беморлар армия сафларида хизмат қилишга яроқлими?



Белгиланган йўриқномаларга кўра хроник гепатити мавжуд инсонлар Армия сафларига чақирилмайди. Аммо охирги хулосани харбий комиссариатлардаги тиббий комиссия хар бир конкрет холатда индивидуал чиқаради. Бунда мажбурий равишда касалхона шароитида текширишлар ўтказилиши шарт.

© www.gepamed.uz