Кўпчилик инсонларнинг шундай одатлари борки, уларнинг айримлари соғлиги учун зарарли хисобланади. Қуйида шулар хақида ёзамиз.

1. Оёқларни чалкаштириб ўтириш
Оёқларни чалкаштириб ўтиришнинг зарари хақида биринчи марта 1999 йили озуқа қўшимчалари ишлаб чикарувчи компания эълон қилган. Бу хақида АКШ да махсус «буюк чалкаштириш» номли реклама акциясини хам ўтказишган. Кўп сонли текширувлар натижаларига қараганда стул ёки креслода оёқларни чалкаштириб ўтириш, ва ёки ерда чордона қуриб (туркча) ўтиришни гипертониклар орасида қон босимини ортишига, оёқ веналарини ва  нервларни зарарланишига сабаб бўлар экан.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     

2. Қушларни боқиш
Қушларни боқиш фарзандлари билан кечки сайрга чиққан ота-оналарнинг севимли машғулотларидан бири хисобланади. Афсуски бу доим хам хавфсиз эмас. Шахар қушларининг бирор бир хавфли инфекцион касаллик билан оғриш эхтимоли 50 фоизни ташкил этади. Кабутарлар нафақат орнитоз касаллигини, балки колабациллёз, гистоплазмоз, салмонеллёз, сил, листериоз, туляремия, токсоплазмоз ва Ньюкасл касалликларини хам тарқатиши мумкин. Бу рўйхатни яна давоми бор.

3. Қуёшга қарши сифатсиз кўзойнак тақиб юриш.
Кўзойнак ишлаб чиқарувчиларни иқтисод қилиш истаги, арзон пластик қўллашга мажбур этади. У эса кўзни ультрабинафша нурларидан химоя қилмайди – кучли қуёш нурида кўзнинг тўр пардасини куйишига сабаб бўлиши мумкин. Қоронғилатиш натижасида қорачиқларнинг кенгайиши ультрабинафша нурларини икки баробарлик дозасини олишга мажбур этади. Бу кўзойнаксиз юргандан хам хавфлироқ хисобланади. Ультрабинафша нурларнинг таъсирида кўзда катаракта, кўзнинг шикастланиши ва хатто рак касали ривожланиши мумкин.

4. Кўп сув истеъмол қилиш.
Кам сув истеъмол қилиш сингари, ортиқча сув ичиш хам зарарли хисобланади. Текширувчиларнинг фикрича сувга бўлган талаб индивидуал белгиланади. Агар жисмоний мехнат ва спорт билан кўп шуғуллансангиз сувни кўпроқ, ва аксинча юрак ва буйрак тизимида муаммоларингиз бўлса –камроқ сув истеъмол қилиш керак. Хар қандай холатда хам сувга бўлган талабингизни – чанқаш хисси билан белгиланади. Талаб қилмаса сув ичмаганингиз маъқул.

5. Грелка билан даволаниш.
Оғриқ қолдириш учун энг севимли усулларимиздан бири оғриган жойга иссиқ ёки совуқ грелка қўйиш хисобланади. Аммо бир қатор касалликлар борки айнан грелка қўйиш маън қилинади. Ёдда тутинг, грелкадан фойдаланиш қон кетишларда, қорин бўшлиғини ўткир яллиғланиш касалликларида (аппендицит, холецистит, панкреатит), травма ва лат ейишларнинг биринчи суткаларида мумкин эмас. Шунингдек иссиқ муолажалар онкологик касалликларда маън қилинади.

6. Микротўлқинли печда попкорн тайёрлаш.
Бу ерда гап тайёрлаш усули хақида эмас, уй шароитида фойдаланиш учун мўлжалланган маккажўхорининг таркиби хақида кетмоқда. Яъни синтетик мой ва ароматизатор хисобланган маккажўхори таркибидаги диацетил химиявий бирикмаси қиздирилганда парланиб, ўпка йўлларига токсик таъсир этиши мумкин. Шунинг учун попкорнни истеъмол қилишдан олдин уни бироз совутсангиз зарарли газларнинг ўпкага тушиш эхтимоли кескин камаяди.

7. Иш жойида овқатланиш.
Канчалик комфорт ва қулай бўлмасин иш жойи овқат ейиш учун мўлжалланмаган. Офис столида кўплаб миқдорда бактериялар мавжуд бўлиб хазм қилишга халақит беради. Бу холат этика жихатидан хам ноқулай: тановул қилаётган овқатингизни хиди хамкасбларингизга халақит бериши мумкин, оёқларингизни ёзилиб дам олиши имкони йўқолади, бош миянгиз дам олмайди ва овқатланиш жараёнига мослаша олмагани учун ошқозонда овқат хазм қилиш бузилади.

8. Шахарда очиқ оёқ кийими кийиб юриш.
Хамма хам ёзги жазирама кунларда енгилроқ кийинишни ва енгил оёқ кийимида юришни истайди. Аммо эсда тутиш керакки очиқ оёқ кийимларида юриш турли хил шикастланишлар (оёқларни кесиб олиш), хашаротларни чақиши ёки ноқулай камарчалардан қолган қадоқларга олиб келиши мумкин. Бу жарохатларга инфекция тушиш эхтимоли нафақат оёқлар балки бутун организмни зарарлаши мумкин.
 
9. Ёғсизлантирилган сут ичиш
Семириш хавфи олдини олиш мақсадида супермаркетларда ёғсизлантирилган сутни танлаймиз. Аслида эса сутни ёғсизлантириш жараёнида ундан нафақат ёғ, балки бир қатор фойдали микроэлемент ва витаминлар хам чиқиб кетиб, ўрнига синтетик бирикмалар тушиши мумкин. Кўплаб ишлаб чиқарувчилар «ёғсизлантирилган» сутни кукунлар ёрдамида «кучайтиришга» харакат қилишади. Бу эса ўз навбатида холестеринни оксидланиши натижасида қон томирларда ёғ бляшкаларини ўтириб қолиши, тромблар ва юрак хуружига сабаб бўлши мумкин.

10. Қад – қоматига эътибор бермаслик.
Кад-қоматнинг тўғрилиги ички аъзоларнинг тўғри жойлашиши, симметриклиги ва ўз навбатида фаолиятини хам тўлақонли бўлишини таъинлайди. Ўз қоматингиз хақида қайғуринг иш жойингизда стол, стул, компьютер ва мониторларни қулай жойлашишига эътибор беринг:
•    Стул баландлиги болирингиз баландлиги билан бир хил бўлсин.
•    Стул ўтиғичи иложи борича қаттиқ бўлсин.
•    Думбаларингиз стулнинг 2/3 қисмини эгаллаши керак.
•    Стул суянчиғи умуртқа поғонангиз табиий эгриигини такрорлаши керак.
•    Елкангиз билан стулнинг суянчиғига суяниб ўтиришга харакат қилинг.
•    Куракларингизни бир бирига яқинлаштириб, елкаларингизни бир даражада ва қоринни бўшаштириб ўтиринг.
•    Бир оёғингизни иккинчисини устига қўйиб чалкаштириб ўтирманг.
•    Кескин харакатлардан чекланинг умуртқа поғонасига зўриқиш келишидан сақланинг.
•    Оғирлигингизни сонга тушадиган, бошингизни тўғрига ва бироз юқорига қаратилган холда ўтиринг.

© www.gepamed.uz