ИЧ ҚОТИШИ – деб икки ва ундан ортиқ суткада ичи келмаётган, дефекация актида қийналадиган ва ичакларини охиригача бўшамаганини хис қилинадиган холатларда айтилади. Хар куни, тез-тез лекин оз миқдорда ахлат ажратадиган холатларга хам ич қотиши деб қаралади. Ич қотиши - хазм тизимининг кенг таркалган бузилишларидан бири хисобланиб, алохида касаллик бўлиб хам, бошқа бир касалликнинг белгиси бўлиб хам келиши мумкин. Ич қотиши барча ёшдаги одамларда учраб, бир марталик ва хроник бўлиши мумкин.

Ичи қотаётган одамларда қуйидаги холат кузатилади.  
•    Ичакларда сувни тез сўрилиши;
•    Ахлатни қаттиқлашуви;
•    Ичак перистальтикасини пасайиши;
•    Ахлат чиқаргандан сўнг хам ичаклари бўшамаганини хис қилиш;
•    Ичакларни жуда кам бўшаши (48 соатдан кўпга чўзилиши);
•    Ахлатнинг қуруқ, қаттиқ ва зичлиги, анал тешикни шамоллаши ва шикастланишига олиб келиши;
•    Ахлатнинг суткалик хажмини етарли эмаслиги ва уни кичик-кичик порциялар билан келиши;
•    Жуда кучли кучаниш ва ахлатни чиқара олмаслик;
•    Ичакнинг секретор фаолиятини камайиши.

Нормада катта ёшдаги одамларда суткасига 2-3 мартагача, энг ками 2 суткада 1 маротаба ич келиши лозим. Бу холат айрим физиологик омиллар ва патологик сабаблар хисобига ўзгариши мумкин. Агар ич келмаслиги ноқулайлик туғдирмаса, ахлатда йиринг, қон, шилимшиқли аралашмалар бўлмаса – бу холат норма хисобланади.

Ич қотиши сабаблари:
•    Кам харакатлик;
•    Овқатланиш рациони ва режимини бузилиши;
•    Суюқликни етарли миқдорда ичмаслик;
•    Стресс, кўрқув холатлари;
•    Доимий саёхатлар ва кўчиб юришлар;
•    Қаттиқ иш графиги ва бошқалар;
•    Ич сурувчи препаратларни нотўғри қўллаш.

Ич келишини бузилиши шунингдек, «асабийлашган ичак синдромида» кузатилиб, бунда ичаклар перистальтикасини бузилиши ва ахлат чиқариш частотасини ўзгариши, аввал понос, кейин запор холатларини алмашиниб туриши билан характерланади.

Ич қотишига жаррохлик аралашуви талаб этиладиган холатлар хам сабаб бўлиши мумкин. Бу ичак тутилиши бўлиб, ичаклар бўшлиғини спайка ва чандиқлар, ўсмалар, ичак гельминтлари ёки ичак бурилишлари хисобига ривожланади.

Хроник ич қотишининг сабабларидан яна бири ахлат чиқариш олдидан қўрқув хисси хисобланиб, у ич келиши вақтида кучли оғриқларга сабаб бўлувчи айрим касалликлар натижасида кузатилади. Буларга геморрой, тўғри ичак ёриқлари ва парапроктит (тўғри ичак атрофидаги клетчаткани яллиғланиши) киради.

Хроник ич қотишлари турлари

•    Невроген тури –нейро-рефлектор фаолиятни бузилишидан келиб чиқади;
•    Алиментар – нотўғри овқатланишдан келиб чиқади;
•    Токсик – интоксикация хисобига ривожланади;
•    Ятроген – айрим дори воситаларини қабул қилиш натижасида ривожланади;
•    Психоген – одамнинг психик ва эмоционал холати бузилишидан ривожланади;
•    Механик – ичак йўлларидаги механик тўсиқлар натижасида ривожланади  (полип, аномалия, чандиқ);
•    Проктоген – кичик чаноқ сохасидаги мускулатура ишини бузилишидан келиб чиқади;
•    Аноректал оғриқли тури – геморрой, тўғри ичак ёриғи натижасида ривожланади.

Болаларда ич қотиши
•    Аллергия. Сут ва унинг махсулотларига нисбатан аллергия кузатилса эмизикли она ўз рационидан барча сут махсулотларини, тухум, балиқ, ёнғок ва бошқа аллергенларни олиб ташлаши керак. Агар бола сунъий овқатлантирилаётган бўлса ота-она врач педиатр билан маслахатлашиб бола учун сутсиз пархез танлайди.
•    Лактаза етишмовчилиги. Бу холатларда бола рационига пребиотиклар қўшилиши керак.
•    Мактабгача ва мактаб ёшидаги болаларда ич қотиши бўлса, уларга доимий жисмоний фаоллик, гигиеник қоидаларга амал қилишлик, шу жумладан, куннинг маълум бир вақтида хожатга боришга одатлантириш талаб этилади.

Катта ёшдаги одамларда ич қотиши сабаблари тез толиқиш, иштахани сусайиши, тери билан боғлиқ муаммолар, уйқуни бузилиши, кўнгил айниши ва бошқалар бўлиши мумкин. Уларни икки гурухга ажратиш мумкин:
Патологик сабаблар: гипотиреоз, қандли диабет, захарланишлар, Паркинсон касаллиги, ичак тутилиши, церебрал паралич, семизлик ва бошқалар.
Нопатологик сабаблар: нотўғри овқатланиш, хомиладорлик, физик мехнатни камлиги, айрим дориларни қабул қилиш, овқат рационида клетчаткали махсулотларни камлиги.


Кекса одамларда ич қотиши. 70 ёшдан ортган қарияларда ич келишини бузилиши сабаблари қуйидагилар:
•    Сувни кам ичиш;
•    Овқат рациони сифатини бузилиши;
•    Кам харакатланиш;
•    Бошқа касалликларни мавжудлиги;
•    Дори воситаларини кўп ичиш.


Ич қотишини даволаш методикаси:  

•    Овқатланиш рационини кўриб чикиш, унга клетчаткага бой махсулотларни қўшиш;
•    Жисмоний фаолликни кучайтириш;
•    Стрессни бошқариш ва кун тартибини ўзгартириш;
•    Мутахассисга бориб ич қотиши сабабларини аниқлаш ва даво чораларини белгилаш.


© https://t.me/gepamed_ultra